EN 10164 – Badanie własności plastycznych stali w kierunku prostopadłym do powierzchni

EN 10164 to kluczowa norma w badaniach wyrobów stalowych, określająca metodologię oceny własności plastycznych stali w kierunku prostopadłym do powierzchni wyrobu. Norma ta ma fundamentalne znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa konstrukcji stalowych, szczególnie w miejscach narażonych na naprężenia rozciągające prostopadłe do powierzchni.

Metodologia badań

Podstawą badania jest określenie przewężenia procentowego po rozerwaniu w kierunku prostopadłym do powierzchni wyrobu. Procedura obejmuje wyroby stalowe o nominalnej grubości od 10 mm do 400 mm, przy czym dla elementów o grubości do 20 mm wymagane jest stosowanie końcówek przedłużających.

Badanie przeprowadza się w standardowych warunkach laboratoryjnych, w temperaturze pokojowej (10-35°C). Próbki przygotowywane są zgodnie ze ściśle określonymi wymiarami, a zalecany wymiar odcinka do badań wynosi 150 mm x 250 mm x grubość wyrobu.

Proces badawczy wymaga wykonania testów na minimum trzech próbkach. W przypadku niespełnienia kryteriów, liczba próbek może zostać zwiększona do sześciu.

Wymagania techniczne

Norma definiuje trzy klasy jakości w zależności od wielkości przewężenia:

• Z15 – podstawowa klasa jakości
• Z25 – podwyższona klasa jakości
• Z35 – najwyższa klasa jakości

Istotną cechą klasyfikacji jest jej hierarchiczność – spełnienie wymagań wyższej klasy automatycznie oznacza spełnienie wymagań klas niższych. Badaniom podlegają wyroby o parametrach wytrzymałościowych ReH lub Rp0,2 nieprzekraczających 960 MPa.

Praktyczne zastosowanie

W praktyce przemysłowej norma EN 10164 znajduje szerokie zastosowanie w ocenie jakości wyrobów stalowych. Szczególnie istotna jest lokalizacja pobierania próbek – niewłaściwe pobranie próbek blisko krawędzi może skutkować zaniżonymi wynikami.

Norma nie obejmuje badań wyrobów ze stali nierdzewnych ani rur, koncentrując się wyłącznie na płaskich wyrobach konstrukcyjnych. Jest to szczególnie istotne przy projektowaniu konstrukcji spawanych, gdzie występują znaczące naprężenia prostopadłe do powierzchni materiału.

Warto podkreślić, że oznaczenie klasy jakości (Z15, Z25 lub Z35) stanowi wyłącznie kryterium interpretacyjne wyników i nie wpływa na samą metodologię przeprowadzania badania. Prawidłowe przeprowadzenie badań wymaga rygorystycznego przestrzegania procedur i warunków technicznych określonych w normie.