Badania radiograficzne spoin – metoda kontroli jakości połączeń spawanych
Badania radiograficzne są jedną z podstawowych metod nieniszczącej kontroli jakości (NDT) wykonanych połączeń spawanych. Pozwalają ocenić wady ukryte w spoinie niewidoczne gołym okiem. Jak ta metoda działa i kiedy jest stosowana?
W tym artykule wyjaśniamy na czym polegają badania radiograficzne spoin, jakie defekty wykrywają i kiedy są niezbędne. Dowiesz się również, jak interpretować wyniki badań radiograficznych i kto może je przeprowadzać.
Czym są badania radiograficzne spoin?
Badania radiograficzne wykorzystują promieniowanie rentgenowskie lub gamma do prześwietlenia spoiny w celu zlokalizowania ewentualnych wad w strukturze połączenia spawanego.
Metoda opiera się na różnej podatności na promieniowanie poszczególnych materiałów, dzięki czemu na zdjęciu radiograficznym możliwe jest uwidocznienie nieciągłości i wad niewidocznych nieuzbrojonym okiem.
Jakie wady wykrywają badania radiograficzne?
Badania RT spoin pozwalają wykryć m.in.:
- pęknięcia, rysy, rozwarstwienia, kratery
- pory, wtrącenia żużla, braki przetopu
- nadmierną wypukłość lub wklęsłość lica spoiny
- nieprawidłowy kształt i rozmiar spoiny
- brak pełnego wypełnienia rowka
Dokładność badań radiograficznych jest bardzo wysoka i sięga nawet do kilku μm, w zależności od techniki i parametrów naświetlania.
Kiedy stosuje się badania radiograficzne spoin?
Badania radiograficzne spoin są niezbędne przy kontroli jakości połączeń:
- W konstrukcjach odpowiedzialnych np. w przemyśle chemicznym, energetyce.
- W elementach ze stopów metali trudno spawalnych.
- W rurociągach wysokociśnieniowych.
- W zbiornikach ciśnieniowych, kotłach, turbinach.
- Gdy wymagają tego normy branżowe lub specyfikacja klienta.
- Przy odbiorach i certyfikacji wyrobów spawanych.
Jak przebiegają badania radiograficzne?
Badania radiograficzne wykonuje się w kilku etapach:
- Przygotowanie próbki do kontroli – oczyszczenie i znakowanie spoiny.
- Naświetlanie promieniowaniem w kontrolowanych warunkach.
- Wywołanie błony RTG i uzyskanie zdjęcia prześwietlonej spoiny.
- Ocena jakości spoiny na podstawie zdjęcia radiograficznego.
- Interpretacja wyników zgodnie z przyjętymi normami i standardami.
- Sporządzenie dokumentacji z przeprowadzonych badań.
Jak odczytywać wyniki badań radiograficznych spoin?
Aby poprawnie ocenić jakość badanej spoiny na zdjęciu RTG, należy:
- Zidentyfikować i zlokalizować wszelkie nieciągłości.
- Określić typ wady (pęknięcie, brak przetopu itp.)
- Ocenić wielkość i rozmieszczenie defektów.
- Porównać uzyskane wyniki z dopuszczalnymi wartościami dla danego typu połączenia.
- Podjąć decyzję o dopuszczeniu/odrzuceniu spoiny lub zakresie napraw.
- Odnotować wyniki w sprawozdaniu wraz z dokumentacją radiograficzną.
Kto może przeprowadzać badania radiograficzne?
Badania radiograficzne mogą wykonywać jedynie jednostki posiadające certyfikat kompetencji w zakresie badań nieniszczących stopnia 2 lub 3, zgodnie z normą PN-EN ISO 9712.
Przykładem takiej firmy jest Tenslab, posiadająca certyfikaty w zakresie badań radiograficznych spoin oraz wykwalifikowaną, doświadczoną kadrę inspektorów badań nieniszczących. Firma specjalizuje się również w innych badaniach NDT, szkoleniach i certyfikacji personelu spawalniczego.
Podsumowanie
Badania radiograficzne są niezawodną techniką kontroli jakości połączeń spawanych, pozwalającą na wykrycie niewidocznych wad. Stosowanie badań RTG jest niezbędne przy odbiorach konstrukcji odpowiedzialnych, zgodnie z wymogami norm i specyfikacji. Badania radiograficzne mogą wykonywać tylko uprawnione, certyfikowane firmy takie jak Tenslab.
